تعریف طرح صنعتی

قانون تعریفی از طرح صنعتی را بدین صورت بیان کرده است که شامل تمام ظواهری است که یک کالا و یا محصول دارد که توسط خطوط، رنگ، بافت، پیچ و…. نمایان می شود.

تعریف طرح صنعتی

ماده ۲۰ قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری ایران مصوب ۱۳۸۶ در تعریف طرح صنعتی یک بند را توضیح داده است:

هرگونه ترکیب خطوط با رنگ ها و یا هرگونه شکل سه بعدی که در آن رنگ بکار رفته و یا بدون رنگ باشد،به گونه ای که ترکیب یا شکل یک فرآورده صنعتی یا محصولی از صنایع را تغییر دهد طرح صنعتی گفته می شود. در یک طرح صنعتی تنها دسترسی به یک نتیجه فنی بدون تغییر ظاهری،مورد حمایت قانونی نمی باشد.

معمولا متقاضیانی که تصمیم به ثبت طرح صنعتی می نمایند این سوال برای آنها پیش می آید که آیا اختراع و یا طرحشان می تواند به عنوان طرح صنعتی به ثبت برسد.

اینکه ارزش آفرینی یک طرح صنعتی به چه صورت می باشد و شامل چه مواردی می باشد در ذیل عنوان شده است.

چند نتیجه از ماده ۲۰ قانون در مورد ثبت طرح صنعتی به دست می‌آید بدین شرح :

ظاهرسازی یک کالا و یا محصول توسط طرح صنعتی انجام می شود بدین صورت که در فرآورده صنعتی باید طرح صنعتی دیه شود . در صورتی که این قابلیت را در یک کالا و یا محصول نداشته باشد طرح صنعتی شناخته نمی شود. در برخی مواقع این سوال ممکن است بیان شود که خدمات جز طرح صنعتی محسوب می شوند و یا خیر ؟

مطابق این ماده و تعریف طرح صنعتی جواب این سوال مشخص است که خیر.هرچند این خدمات به صورت ابتکاری و جدید باشد چون قابلیت لمس و محسوس بودن را داشته باشد اما در یک محصول دیده نشود و ساخته نشود جز دسته های طرح صنعتی نمی باشد.باید به این مورد توجه زیادی کرد که قابل دید و لمس کردن همراه با ساخت و ظاهر سازی محصول را طرح صنعتی گویند.

تغییری که در شکل محصول ایجاد می شود توسط طرح صنعتی بوجود می آید . زمانی که از ظاهر محصول صحبت می شود صرفا هدف زیبایی ظاهر نمی باشد بدین صورت که اگر طرح صنعتی جنبه های زیبایی و شناختی و تربیتی نداشته باشد قابل ثبت نیز می باشد و مورد حمایت قرار خواهد گرفت.

از مسائل بارز که طرح صنعتی دارد طرح های تزئینی می باشد.زیرا این طرح ها شامل ویژگیهایی مربوط به شکل و ساختار و نقش ها و تزئینات می باشد و ابعاد بیرونی و ظاهری کالا در ارتباط است.

مدارک مورد نیاز جهت ثبت طرح صنعتی 

• کامل نمودن دو رونوشت از اظهارنامه طرح صنعتی.
• مدارک مثبت هویت متقاضی و طراح؛(شامل رونوشت شناسنامه و کارت ملی برابر اصل شده برای اشخاص حقیقی و آگهی تاسیس و آخرین تغییرات به منظور اشخاص حقوقی به صورت خوانا)
• در صورتی که طرح صنعتی دو بعدی باشد، 5 نمونه از شکل یا تصویر گرافیکی یا 5 نمونه از طرح ترسیم شده به عنوان نمونه باید ارائه گردد.
• در صورتی که طرح صنعتی سه بعدی باشد، 5 نمونه از شکل یا تصویر گرافیکی یا 5 نمونه از طرح ترسیم شده به عنوان نمونه باید ارائه گردد.
• در طرح صنعتی سه بعدی،مرجع ثبت قادر می باشد ماکتی از آن را به همراه اظهارنامه تقاضا نماید.اندازه ماکتی که متقاضی از مدل طرح خود ارائه می دهد،باید حداکثر بیست در بیست در بیست سانتی متر و وزن آن حداکثر 2 کیلوگرم و از ماده ی بادوام و غیر فاسد شدنی باشد.
• درخواست کتبی مبنی بر عدم ذکر اسم طراح به صورت اسکن شده و الصاق آن در پرونده الکترونیکی در صورتی که طراح نخواهد اسم او ذکر شود باید ارائه گردد.
• رسید مربوط به پرداخت هزینه اظهارنامه ارائه گردد و در صورتی که اظهارنامه شامل دو یا چند طرح صنعتی است رسید مربوط به پرداخت هزینه های اضافی ارائه گردد.
• مدارک مربوط به حق تقدم  باید همزمان با تسلیم اظهارنامه یا حداکثر ظرف 15 روز از آن تاریخ ارائه گردد.
• در صورتی که تقاضا توسط نماینده قانونی به عمل آید مدارک نمایندگی باید ارائه گردد.

به صورت خلاصه طرح‌های صنعتی را می‌توان در سرفصل‌های ذیل خلاصه کرد:

• مبلمان و عناصر دکوراسیون(صندلی، میز، صندلی اداری، گلدان و …)
• لوازم خانگی و آشپزخانه(وسایل برقی و غیر برقی)
• وسایل حمل نقل (خودرو، دوچرخه و…)
• تجهیزات پزشکی، علمی و آزمایشگاهی (وسایل جراحی، پانسمان و ….)
• وسایل برقی و الکترونیک (هم وسایلی که برق تولید کنند و هم وسایلی که از برق به عنوان منبع تغذیه استفاده می‌کنند.)
• کفش، کیف و لباس(این طرح‌ها می‌توانند شامل یک نوآوری در ظاهر و کاربردشان باشند.)
• وسایل و تجهیزات صنعتی و کشاورزی (خودروهای کشاورزی، داشت و کاشت و برداشت، نوآوری در زمینه‌ی کشاورزی.)
• تجهیزات نظامی و انتظامی (موارد دفاعی و غیر دفاعی چون سلاح‌های گرم و سرد.)
• وسایل بهداشتی و آرایشی زینت آلات (صابون، وسایل آرایشی.)
• تجهیزات ورزشی (وسایل کوهنوردی هم می‌تواند از این دسته باشد.)
• محصولات گروه سرگرمی و اسباب بازی (اسباب بازی‌های برقی و غیر برقی.)
• واسط کاربری فضاهای مجاز.
•  ابزار آلات هنری و موسیقی.
• نوشت افزار.
• بسته بندی.

در موارد فوق اگر طرحی وجود داشته باشد و طراح آن را خلق کرده باشد جز دسته های طرح های صنعتی می باشد در غیر اینصورت جز این گروه ها جا نمی گیرد .لذا باید به قابلیت لمس و دید طرح صنعتی هم توجه نمود.